روش هاي ارزيابي لرزه اي ساختمان ها

روش هاي ارزيابي لرزه اي ساختمان ها

براي ارزيابي آسيب پذيري لرزه اي ساختمان هاي موجود چند روش به کار گرفته مي شود، در يک دسته بندي مي توان اين روش ها را به: 1- روش هاي ارزيابي کلي 2- روش هاي ارزيابي کيفي 3- روش هاي ارزيابي کمي تقسيم کرد.
روش هاي ارزيابي کلي : اين روش ها عموما با هدف تهيه اطلاعات لازم براي برنامه هاي مديريت شهري و مديريت بحران قابل استفاده اند. در اين روش ها با استفاده از تجارب زلزله هاي گذشته يا مطالعات تحليلي و آزمايشگاهي روابطي که بين سطح زلزله و ميزان خسارت در تيپ هاي مختلف ساختمان ارتباط برقرار کند، استخراج مي شوند، مثلا با کمک روابطي که براي ساختمان هاي کوتاه بتني با شرايط طرح و ساخت ايران به دست مي آيد، مي توان براي هر سطح از زلزله ، از درصد تخريب ساختمان هاي بتني تخميني داشت. در اين روش ارزيابي ، ابتدا سطح زلزله در نقاط مختلف شهر برآورد شده سپس برآورد درصد تخريب هر نوع ساختماني صورت مي گيرد. با کمک آمار، تعداد ساختمان موجود هر تيپ نيز در دسترس است و لذا تعداد کل ساختمان هاي تخريب شده در نقاط مختلف شهر قابل برآورد هستند. با توجه به آمار ساکنان مي توان تخميني از تعداد مجروحان و کشته ها نيز داشت و با اين گونه اطلاعات مي توان به برنامه ريزي و امور مرتبط با مديريت بحران اقدام کرد.
روش هاي ارزيابي کيفي: روش هاي ارزيابي کلي براي کسب شمايي کلي از وضعيت آسيب پذيري ساختمان هاي شهر مناسب است ، ولي در مورد هر ساختمان ، اطلاعاتي قابل اتکا فراهم نمي کند. مزيت اين روش ، کسب سريع اطلاعات در مقياس شهر يا ناحيه يا محله است.
اگر هدف بررسي آسيب پذيري ساختمان ها با در نظر گرفتن شرايط واقعي تر هر ساختمان و همراه با سرعت عمل موردنظر باشد، از روش هاي ارزيابي کيفي استفاده مي شود. اين روش ها بخصوص در مورد ساختمان هايي مثل مدارس که به تعداد زياد در يک شهر، منطقه يا کشور وجود دارند، براي غربال و تقسيم بندي آنها از لحاظ آسيب پذيري لرزه اي مفيد هستند. يعني به جاي اين که هر مدرسه تحت مطالعات زمانبر و هزينه بر کمي و دقيق قرار گيرد، مي توان ابتدا تعداد زيادي از مدارس را با مطالعه کيفي رده بندي کرد تا با اولويت بندي آنها، بهينه تر از بودجه اختصاص داده شده به بهسازي استفاده شود.ارزيابي کيفي در اغلب اوقات به صورت ارزيابي سريع با کمک فرم هاي مخصوص صورت مي گيرد. در فرم ها با توجه به هندسه کلي ساختمان و منظم و نامنظم بودن آن ، وجود اطلاعاتي از قبيل دفترچه محاسبه و نقشه ها درباره وضعيت ساختمان تصميم گيري مي شود. گونه اي از روش هاي ارزيابي کيفي در تعيين وضعيت ساختمان هاي صدمه ديده در زلزله به کار مي رود. در اين مورد، نتيجه بررسي به صورت پلاکارد سبز در مورد ساختماني که افراد به آن اجازه ورود دارند، پلاکارد زرد براي ساختمان با اجازه ورود محدود (برخي قسمت هاي آن خطرناک و غيرقابل ورود است) و پلاکارد قرمز براي ساختماني که ورود افراد به آن ممنوع است ، ارائه مي شود.
وقتي روش ارزيابي کيفي در ارزيابي ساختمان «موجود» به کار گرفته مي شود، معمولا در فرم ها به عواملي نظير ميزان خطر زلزله در ساختگاه ساختمان ، شرايط خاک محل ، تيپ و نوع ساختمان و سازه آن ، انواع نامنظمي هاي موجود در پلان و ارتفاع و اهميت ساختمان توجه شده است و با کمک جداولي به هر مورد، امتيازي داده مي شود که در نهايت امتياز سازه اي ساختمان را معين مي کند. در برخي فرم ها به اجزاي غيرسازه اي نيز توجه شده است و شاخصي براي وضعيت اين اعضا نيز حاصل مي شود که در نهايت با ترکيب 2 امتياز سازه اي و غيرسازه اي ، امتياز لرزه اي آن ساختمان خاص تعيين مي گردد. اين امتياز براي طبقه بندي و رده بندي ساختمان مناسب است.
روش هاي ارزيابي کمي: اين روش ها بر تحليل و مدلسازي رايانه اي ساختمان براي ارزيابي آسيب پذيري آن متکي هستند. عموما اين روش ها با شناخت وضعيت موجود ساختمان آغاز مي شوند. اين قسمت کار در عمل ، وقت گيرترين و پردردسرترين قسمت کار است.
بخصوص اگر ساختمان موجود فاقد نقشه و مدارک فني باشد يا در حال ساخت دچار تغييرات طراحي و اجرايي شده باشد، بخش عمده اي از دستورالعمل هاي ارزيابي کمي ساختمان هاي موجود به ضوابط و معيارهاي شناخت وضعيت ساختمان اختصاص دارد. هدف از اين معيارها، ضابطه مند کردن روال انجام سونداژها (برداشت نازک کاري و رويه عناصر سازه اي براي تعيين ابعاد و وضعيت اعضا) و آزمايش هاي مصالح موردنياز است. پس از شناخت وضعيت موجود ساختمان به همراه ارزيابي ها و آزمايش هاي لازم به مدل سازي رايانه اي ساختمان اقدام مي شود تا عملکرد آن در سطوح زلزله موردنظر بررسي شود.در صورتي که اين مطالعات ، آسيب پذيري ساختمان را براي سطح زلزله و سطح عملکرد موردنظر نشان دهند، به بررسي گزينه هاي مختلف براي بهسازي ساختمان اقدام خواهد شد.
http://mahdihashemi.blogfa.com/ .jamejamonline.ir

عبدالرضا سروقد مقدم
رئيس پژوهشکده سازه پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي