مصرف خاک رس در کارهای ساختمانی

مصرف خاک رس در کارهای ساختمانی

خاك رس از ارزان‌ترين و فراوان‌ترين مواد چسباننده ساختماني بوده و نوعي چسباننده هوايي به شمار مي‌رود كه به صورت فيزيكي، خشك و سفت مي‌شود. خاك رسها مخلوطي از كانيهاي مختلف بوده و از پوسيدن فلدسپاتها و ميكاها به وجود آمده‌اند. خاك رسها داراي فرمول شيميايي هيدرو سيليكات آلومينيوم ,pH₂O,,nAl₂O₃mSiO₂ ، به همراه اكسيدهاي قليايي و قليايي خاكي هستند. خاك رس خالص، سفيد رنگ است، ناخالصيها آن را رنگين مي‌كنند. خاك رس كبود حاوي FeO يا خاك نباتي است، خاك رس سياه يا خاكستري كم و بيش داراي زغال است. خاك رس سرخ Fe₂O₃ و خاك رس زرد، هيدروكسيد آهن به همراه دارد.

خاك رس آب مي‌مكد و ورم مي‌كند، به هنگام .................

مصرف خاک رس در کارهای ساختمانی

خاك رس آب مي‌مكد و ورم مي‌كند، به هنگام خشك شدن، جمع شده و ترك مي‌خورد. دانه‌هاي خاك رس به شكل پولكهايي است كه نازكي آنها بسته به نوع كاني از يك هزارم ميكرون تا 2 ميكرون است و در ازاي آنها از 100 هزارم تا 300 هزارم ميكرون، وزن ويژه فضايي خاك رس عموماً از 1500 (به حالت شل) تا 1700 كيلوگرم بر متر مكعب (به حالت فشرده و سخت) مي‌باشد. خاك رسهاي آبرفتي توسط آب، باد و يا در بستر يخچالها جابه‌جا شده و ناخالصيهايي در طول مسير به آن اضافه گرديده كه سبب تغيير رنگ آن شده است. خاك رسهاي آبرفتي مانند خاك آجر، خاك سراميك و خاك نسوز، حاصل ته‌نشين شدن مواد در كف بستر آبهاي جاري هستند. به جز مواد رنگ‌زا، ناخالصيهاي ديگري نيز در خاك وجود دارد كه از آن جمله مي‌توان ماسه سيليسي، ماسه‌آهكي، فلدسپاتها، سولفاتها، املاح آهن، لاي و اجزاي نباتي به ويژه ريشه گياهان را نام برد. بسته به ميزان ناخالصي، خاك رسها به سه گروه پرمايه، ميان‌مايه و كم‌مايه تقسيم‌بندي مي‌شوند كه بديهي است خاك رسهاي پرمايه كمترين ناخالصي را دارا هستند.

خاك رس در ساختن شفته، ملاتهاي گل آهك، گچ و خاك، گل و كاهگل مصرف مي‌شود. مصرف خاك در ملات گچ و خاك براي ارزان شدن و كندگير كردن آنست. در ملات گل آهک و شفته، خاك رس با آهک تركيب شده و پس از مدتي سيليكاتها و آلوميناتهاي كلسيم ايجاد مي‌شود، اين تركيب نياز به هوا نداشته و بنابراين ملات گل‌آهك و شفته جزء ملاتهاي آبي محسوب مي‌شوند.

خاك رس پس از آب مكيدن، چسبناك، خميري و شكل‌پذير مي‌شود. ميزان آب‌مكي خاك رس بسته به نوع دانه‌ها و ريزي آنها است. ملات گل خالص تا هنگامي كه تر است، حفره‌ريزي ندارد و آب نمي‌تواند از آن نفوذ كند و از اين رو براي آب‌بندي آبگيرها و استخرها و بام مي‌توان آن را مصرف كرد.

اين ملات پس از خشك شدن جمع شده و ترك مي‌خورد و در اين حالت آب مي‌تواند در آن نفوذ كند بنابراين براي جلوگيري از ترك خوردن به آن كاه مي‌افزايند.

2-7-5-2 انطباق با مشخصات و استانداردها

خاك رس مصرفي در هر پروژه بايد از نظر ويژگيهاي فيزيكي، شيميايي و ساير مشخصه‌ها با آنچه در نقشه‌ها، مشخصات فني خصوصي، دستور كارها و ديگر مدارك پيمان ذكر شده است، مطابقت داشته باشد. نوع خاك رس و محل معدن آن بايد قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد. چنانچه تا زمان انعقاد پيمان استانداردهاي ايراني در باره خاك رس براي مصارف ساختماني تدوين يا تجديد نظر شود، اين استانداردها ملاك عمل قرار خواهند گرفت تا زماني كه استاندارد ايراني در برخي موارد تدوين نشده باشد در درجه اول استانداردهاي ”سازمان بين‌المللي استاندارد ISO “معتبر خواهد بود و در صورت نبودن استاندارد مذكور، به ترتيب استانداردهاي آمريكايي ASTM ، آلماني DIN و بريتانيايي BS داراي اعتبار بوده و مورد عمل قرار خواهد گرفت.

2-7-5-3 ويژگيها و حداقل حدود قابل قبول

خاك رس مصرفي در هر پروژه بايد حتي‌المقدور خالص و عاري از مواد آلي، ريشه گياهان و ساير بقاياي نباتي باشد. ميزان سولفاتها در خاك رس بر حسب SO₃ نبايد بيش از (5/0%) و ميزان كلرورهاي سديم و پتاسيم آن مجموعاً بيش از (1/0%) باشد. وجود دانه‌هاي سنگي درشت براي مصرف خاك در شفته، مشروط بر اينكه دانه‌بندي مناسبي داشته باشد اشكالي ندارد، ولي در مورد ريزي دانه‌هاي خاك رس مصرفي در ملاتها، حداكثر (5/7%) از دانه‌ها مي‌توانند بر روي الك 149 ميكرون بمانند. حد خميري PL خاك رس براي ملات بايد بين 17 تا 30 باشد.

مهندسی عمران در east structure