روسازی راه - روسازي خيابان + جداول مورد نیاز و مراحل طراحی 1
قسمت اول
قشر زيراساس [1]
روسازی راه - روسازي خيابان + جداول مورد نیاز و مراحل طراحی 1
قسمت اول
قشر زيراساس [1]
قشري از مصالح سنگي يا مخلوطي از مصالح سنگي و مواد چسباننده با ويژگيهاي فني مشخص كه بر روي بستر خيابان ريخته ميشود، قشر زيراساس نام دارد. بسته به شرايط جوي، نوع زمين، امكان دسترسي به مصالح مناسب در منطقه اجراي پروژه و بررسيهاي اقتصادي، روش اجراي كار، تعيين و در مشخصات فني خصوصي درج ميشود. انواع روشهاي تهيه و اجراي قشر زيراساس، بايد با مندرجات ذيل اين بخش و در صورت نياز به مشخصات بيشتر با مندرجات نشريه شماره 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه(تجديد نظر اول) “ مطابقت نمايد.
الف: زيراساس شني يا زيراساس سنگي[2]
مصالح مصرفي براي قشر زيراساس شني، مصالح گردگوشه رودخانه‌اي، مصالح معدني يا سنگ كوهي شكسته است. انتخاب مصالح بايد با توجه به فواصل، امكان دستيابي به منابع فوق و رعايت مسائل اقتصادي در پروژه صورت گيرد.
1- دانه‌بندي مصالح
دانه‌بندي مصالح بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد. در صورت عدم وجود اين اطلاعات، دانه‌بندي مصالح بايد بر اساس روش T27 در محدوده يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول زیر باشد.
جدول دانه‌بندي مصالح قشر زيراساس
درصد وزني رد شده از الك | نوع دانه‌بندي اندازه الك | |||||
VI | V | IV | III | II | I | |
- | - | - | - | 100 | 100 | 50 ميليمتر (2 اينچ) |
100 | 100 | 100 | 100 | 95 - 75 | - | 25 ميليمتر (1 اينچ) |
- | - | 100 - 60 | 85 - 50 | 75 - 40 | 65 - 30 | 5/9 ميليمتر ( |
100 - 70 | 100 - 55 | 85 - 50 | 65 - 35 | 60 - 30 | 55 - 25 | 75/4 ميليمتر (شماره 4) |
100 - 55 | 100 - 40 | 70 - 40 | 50 - 25 | 45 - 20 | 40 - 15 | 2 ميليمتر (شماره 10) |
70 - 30 | 50 - 20 | 45 - 25 | 30 - 15 | 30 - 15 | 20 - 8 | 425/0 ميليمتر (شماره 40) |
25 - 8 | 20 - 6 | 20 - 5 | 15 - 5 | 20 - 5 | 8 - 2 | 075/0 ميليمتر (شماره 200) |
علاوه بر رعايت دانه‌بنديهاي فوق مشخصات زير بايد در مورد مصالح مصرفي صدق نمايد.
ـ درصد مصالح گذرنده از الك نمره 200، نبايد بيش از
ـ حد رواني L.L و دامنه خميري PI بر اساسآزمایشهاي T91 و T90 و T89 بر روي مصالح گذرنده از الك نمره 40 (425/0 ميليمتر)، نبايد به ترتيب از (25%) و (6%) تجاوز نمايد.
ـ ارزش ماسه‌اي S.E[3] بر اساس آزمایش T176 بر روي مصالح گذرنده از الك نمره 4، نبايد كمتر از 25 باشد.
ـ درصد سايش با روش لوس‌آنجلس بر اساس آزمایش T96 بر روي مصالح درشت‌دانه، نبايستي از (50%) تجاوز نمايد.
ـ ظرفيت باربري مصالح اشباع شده[4] با روش T193 در آزمایشگاه كه روي نمونه‌هاي با تراكم (100%) و به روش T180 انجام شده، نبايد از (20%) كمتر باشد.
2- جنس مصالح
در هر پروژه بايد نوع مصالح رودخانه‌اي، كوهي يا مخلوطي از اين دو در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد، در مواردي كه حجم مصالح معدن كمتر از ميزان پيش‌بيني شده باشد، بايد از معادن جديد كه مشخصات مصالح آن منطبق با ضوابط و مشخصات موردنظر است، استفاده شود. در صورتي كه معدن داراي دانه‌هاي بزرگتر از اندازه موردنظر باشد، بايد مصالح از سنگ‌شكن يا سرند عبور داده شود تا مصالح موردنظر به دست آيد. قبل از باز كردن كامل معدن براي بهره‌برداي، بايد از انطباق مصالح از نظر كيفيت و كميت با مشخصات خواسته شده، اطمينان حاصل نمود تا حتي‌المقدور براي مصالح خواسته شده از يك معدن استفاده شود و احتياجي به تغيير معدن نباشد. قبل از حمل مصالح به پاي كار، بايد طبق روش T2 حداقل 25 كيلوگرم از مصالح معدن را براي آزمایشهاي مربوط، برداشت نمود. قبل از بهره‌برداري از معدن بايد لايه‌هاي خاك نباتي، مواد لجني و ساير مواد نامناسب از سطح معدن پاك شود و پس از بهره‌برداري و اتمام كار وضعيت محل به شرايط عادي برگشت داده شده و سطوح خاكبرداري شده به صورت مورد قبول شيب‌بندي[5] گردد. مصالح مصرفي بايد با مشخصات و مندرجات فصل دوم اين نشريه مطابقت نمايد. از به كار بردن مصالحي كه بر اثر يخ زدن يا گرم كردنهاي متوالي يا مرطوب و خشك شدنهاي پي‌درپي خرد شوند، بايستي جداً خودداري شود، در هر حالت مشخصات مصالح مصرفي قبل از حمل، بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد.
3- روش اجرا
قبل از اجرا و پخش مصالح زيراساس بايد بستر راه كاملاً مهيا، از هرگونه مواد زائد اضافي عاري و طبق پروفيلهاي طولي و عرضي خواسته شده، آماده باشد. ناهمواريها و رواداري سطح خاكريز، نبايد از 3 سانتيمتر با شمشمه 4 متري در جهات مختلف تجاوز نمايد. مصالح منطبق با مشخصات خواسته شده، بايد به پاي كار، حمل و بر روي بستر روسازي به فواصل مساوي يكنواخت، تخليه و سپس لايه لايه پخش شود. براي كنترل رقوم سطح لايه‌ها قبل از انجام هرگونه عمليات، بايد در طرفين راه و به فاصله كافي از محور ميخهاي چوبي يا فلزي به فواصل 15 تا 50 متر بسته به نظر دستگاه نظارت كوبيده شود. جاي ميخها بايد در محلهاي مناسب چنان انتخاب شود كه در طول اجراي كار همواره مورد استفاده دستگاه نظارت، واقع و تا پايان كار مورد حفاظت قرار گرفته و هيچ نوع تغييري در مختصات آنها به وجود نيايد. مصالح بايد توسط گريدر يا وسيله مناسب ديگر پخش شود. نحوه عمل بايد چنان باشد كه پس از تنظيم و كوبيدن ابعاد لايه‌ها با رقوم و شيبهاي خواسته شده كاملاً مطابقت نمايد.
قبل از كوبيدن از هر 1500 مترمكعب مصالح پخش شده، بايد 25 كيلوگرم نمونه براي انجام آزمایشهاي موردنظر در اين بخش، برداشته شود. پس از اتمام عمل پخش آبپاشي به وسيله تانكر با حجم مناسب به صورت يكنواخت و با فشار ثابت انجام ميشود تا رطوبت موردنظر به صورت يكنواخت حاصل شود. توقف آبپاشي و تخليه آب در يك محل كه باعث صدمه زدن به جسم راه گردد، مجاز نمي‌باشد. ميزان تراكم و رطوبت بهينه، بايد بر اساس روش آشتو T180 در آزمایشگاه تعيين شود. رواداري مجاز آب مصرفي از ميزان تعيين شده در آزمایشگاه، 5/1%± خواهد بود.
پس از آبپاشي، غلتك‌زني با غلتكهاي 10 تا 20 تني استوانه‌اي فلزي يا غلتكهاي چرخ لاستيكي انجام خواهد شد. در صورت تصويب دستگاه نظارت مي‌توان از غلتكهاي ويبره (لرزشي) نيز استفاده نمود، ولي در هر حالت قبل از بكارگيري اين غلتكها، بايد از غلتكهاي استاتيكي استفاده شود. نوع و وزن غلتك بايد چنان انتخاب شود كه باعث خرد شدن مصالح نگردد. غلتك‌زني بايد از كنارهاي خيابان، شروع و به محور آن ختم شود. در نقاطي كه استفاده از غلتكهاي خودرو امكانپذير نباشد، مي‌توان از وسايل كوبنده موتوري كوچك استفاده و عمل كوبيدن را تا تراكم موردنظر ادامه داد، رعايت نكات زير هنگام كوبيدن مصالح الزامي است:
ـ ضخامت لايه كوبيده شده، نبايد از 15 سانتيمتر تجاوز نمايد. در مواردي و با تصويب دستگاه نظارت مي‌توان ضخامت هر لايه كوبيده شده را تا 20 سانتيمتر افزايش داد، مشروط بر اينكه تراكم موردنظر در تمام ضخامت لايه تأمين شود.
ـ ضخامت هر لايه نبايد از 2 برابر قطر بزرگترين دانه مصالح مصرفي كمتر باشد.
4- كنترل كيفيت
رعايت مندرجات بندهاي الف ـ 1 الي الف ـ 3 فوق‌الذكر و مندرجات فصل دوم اين نشريه در مورد مصالح مصرفي الزاميست. پيمانكار موظف است قبل از اجرا، كيفيت مصالح مصرفي را بر اساس مشخصات و داده‌هاي اين نشريه مورد ارزيابي قرار دهد تا پس از تأييد دستگاه نظارت و آزمایش توسط آزمایشگاه معتبر و مورد قبول كارفرما به مصرف برسد. دستگاه نظارت مخير است به هر تعداد و ميزان كه صلاح بداند، آزمایش هاي لازم را در مورد مصالح مصرفي معمول دارد. كنترلهاي زير پس از اجرا بايد صورت گيرد:
ـ در هر روز بايد لايه‌هاي كوبيده شده زيراساس به قسمتهاي مساوي در طول مسير از 150 تا 200 متر و در هر خط عبور، تقسيم و در هر قسمت حداقل يك آزمایش تراكم درجا طبق روش T191 آشتو انجام گردد. تراكم به دست آمده بايد حداقل برابر با (100%) دانسيته ماكزيممي باشد كه به روش T180 آشتو در آزمایشگاه حاصل ميشود.
ـ براي آزمایش تراكم به روش T180 آشتو بايد حداقل در هر هزار متر و در هر خط عبور، يك نمونه‌گيري صورت گرفته و در آزمایش گاه مورد آزمایش قرار گيرد. چنانچه تراكم نسبي به دست آمده كمتر از تراكم خواسته شده در مشخصات و نقشه‌هاي اجرايي باشد، پيمانكار موظف است بلافاصله و با ابلاغ دستگاه نظارت لايه كوبيده شده را شخم زده و سپس آبپاشي و غلتك‌زني نمايد و اين عمل آنقدر ادامه يابد تا تراكم خواسته شده تأمين شود.
ـ كنترل رقوم تمام شده در مقاطع عرضي و طولي قبل از اجراي هر لايه از قشر زيراساس صورت مي‌گيرد. اختلاف رقوم در تمام جهات، نبايد از 2± سانتيمتر تجاوز نمايد و علاوه بر آن رواداري ناهمواريهاي سطح در طول شمشه چهار متري، نبايد از 5/2 سانتيمتر تجاوز نمايد.
ـ براي حفاظت وضعيت قشر زيراساس پيمانكار موظف است پس از كنترل و تأييد دستگاه نظارت از تردد ماشين‌آلات بر روي آن جلوگيري نموده و با توجه به برنامه زمانبندي اجراي كار نسبت به اجراي قشرهاي اساس اقدام نمايد. چنانچه به هر دليل وقفه‌اي در اجراي لايه‌هاي اساس ايجاد شود و اين مدت طولاني باشد، قبل از ادامه كار، دستگاه نظارت اقدام به كنترل كارهاي انجام شده قبلي نموده و در صورت تأييد، اجازه اجراي قشر رويه را صادر مي‌نمايد.
ب: زيراساس مخلوط شن و ماسه و خاك[6]
عموماً مخلوط شن و ماسه و بعضاً منابع رودخانه‌اي فاقد دانه‌بندي مناسب براي استفاده در قشر زيراساس مي‌باشند و نمي‌توان اين مصالح را بدون اصلاح به كار گرفت، معمولاً با اضافه نمودن درصدي از مصالح منتخب مي‌توان دانه‌بندي مناسب را براي اين مصالح تأمين نمود.
1- دانه‌بندي مصالح
به منظور دستيابي به مقاومت لازم براي قشر زيراساس مخلوط، رعايت دانه‌بندي مناسب الزاميست، از اين رو براي تأمين اين منظور، زيراساس مخلوط بايد حاوي دانه‌هاي درشت، ريز، سيليت و رس به نسبتهاي صحيح باشد. چنانچه مصالح محلي داراي ويژگيهاي موردنظر باشد، مي‌توان بدون اضافه نمودن مصالح منتخب آن را به عنوان قشر زيراساس مورد استفاده قرار داد.
نمونه‌برداري از مصالح قشر زيراساس مخلوط مطابق روش T87 آشتو و تعيين دانه‌بندي و حدود آتربرگ به ترتيب بر اساس روشهاي T27 ، T91 ، T90 وT89 صورت مي‌گيرد. با توجه به دانه‌بندي مصالح مورد اختلاط، بايد طرح اختلاط مصالح توسط آزمایش گاه مورد تأييد كارفرما تهيه شود.
2- روش اجرا
خاكهاي موجود در محل و مصالح منتخب، بايد به شرح نسبتهاي تعيين شده در طرح اختلاط در سطح راه با وسايل مناسب نظير گريدر و ارابه ديسك‌دار مخلوط گردد. انتخاب دستگاه بستگي كامل به نوع مصالح مورد اختلاط داشته و اين انتخاب بايد با نظر و تأييد دستگاه نظارت صورت گيرد. مصالح مناسب بايد بر اساس نقشه‌هاي اجرايي، پخش، پروفيله و آماده كوبيدن گردد، ميزان پخش بايد به نحوي باشد كه پس از كوبيدن، رقومها، شيبها و ابعاد داده شده در نقشه‌هاي اجرايي به دست آيد. عمل آبپاشي با تانكر صورت مي‌گيرد، آبپاشي بايد با فشار يكنواخت انجام شود و پس از آبپاشي بلافاصله، عمل غلتك‌زني انجام شود، روش اجراي غلتك‌زني طبق بند الف (زيراساس شني) خواهد بود.
3- كنترل كيفيت
رعايت نكات زير در كنترل كيفيت مصالح و روش اجرا الزامي است:
ـ تراكم مناسب و رطوبت نظير با توجه به روش T180 آشتو به دست مي‌آيد. رواداري آب مصرفي (5/1%±) مي‌باشد.
ـ قبل از آبپاشي و كوبيدن از هر 1500 مترمكعب مخلوط، يك نمونه 25 كيلوگرمي براي آزمایشهاي دانه‌بندي، تعيين حدود آتربرگ و تعيين ميزان تراكم و رطوبت بهينه[7] برداشته ميشود. حد رواني و دامنه خميري مصالح به ترتيب، نبايد از (25%) و (6%) تجاوز نمايد.
ـ لايه‌هاي كوبيده شده قشر زيراساس در هر روز به قسمتهاي 150 تا 200 متر، تقسيم و در هر قسمت يك آزمایش تراكم درجا طبق روش T191 انجام ميشود. تراكم به دست آمده بايد حداقل برابر با (100%) وزن مخصوص ماكزيمي باشد كه بر اساس روش T180 در آزمایشگاه حاصل ميشود.
ـ آزمایش T180 بايد در طول 1000 متر و در هر خط عبور يك بار در آزمایشگاه انجام شود. در صورتي كه تراكم به دست آمده كمتر از حد مجاز باشد، بايد لايه كوبيده شده را شخم زده و سپس با آبپاشي و غلتك‌زني مجدداً كوبيد تا تراكم موردنظر حاصل شود.
ـ رقوم سطح تمام شده هر لايه از قشر زيراساس، قبل از پوشش با لايه بعدي، بايد با توجه به نيمرخهاي طولي و عرضي اندازه‌گيري شود. در هر نقطه اختلاف بين رقومهاي موردنظر نبايد از 2± سانتيمتر تجاوز نمايد و ناهمواريهاي مجاز شيبهاي طولي و عرضي با شمشه 4 متري، نبايد از 5/2 سانتيمتر تجاوز كند.
پ: ساير روشها
در صورت تأييد دستگاه نظارت و بسته به موقعيت پروژه، مي‌توان از ساير روشها نظير زيراساس آهكي، زيراساس سيماني يا زيراساس قيري استفاده نمود، مشخصات مصالح و نحوه اجراي روشهاي فوق بايد بر اساس مندرجات نشريه 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول)“ انجام پذيرد. در صورت استفاده از اين روشها بايد جزئيات اجرايي و مشخصات مصالح بكارگيري شده در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد.
قشر اساس
لايه‌اي از مصالح سنگي يا مخلوطي از مصالح سنگي و مواد چسباننده نظير قير يا سيمان با مشخصات فني معين كه روي بستر راه يا روي قشر زيراساس به منظور تحمل بارهاي وارده ريخته و اجرا ميشود، اساس نام دارد. بسته به نوع زمين، شرايط جوي، امكان دسترسي به مصالح مناسب و نقطه نظرهاي اقتصادي، نوع مصالح و روش اجرا، بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد. در صورت نبودن اين مشخصات رعايت مندرجات ذيل اين بخش الزامي است.
الف: اساس شني يا سنگي
مصالح لازم براي اساس شني از منابع رودخانه‌اي يا كوهي تهيه ميشود. از اين مصالح بايد قبلاً و بر اساس مندرجات اين بخش نمونه‌برداري، انجام و مورد آزمایش قرار گرفته و استفاده از آن به تأييد دستگاه نظارت برسد. مصالح مصرفي بايد از نوع مصالح مرغوب و عاري از مواد زيان‌آور نظير مواد آلي و گياهي باشد.
1- دانه‌بندي و مشخصات مصالح
دانه‌بندي مصالح مصرفي براي قشر اساس بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد، در صورت عدم وجود اين مشخصات دانه‌بندي مصالح مصرفي، بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-2- الف-1 مطابقت نمايد. علاوه بر رعايت دانه‌بندي، رعايت نكات زير در مورد مصالح به كار گرفته شده اجباري است:
ـ حد رواني و دامنه خميري مصالح بر اساس استانداردهاي آشتو T89 ، T90 وT91 ، نبايد به ترتيب از (25%) و (6%) تجاوز نمايد.
ـ ارزش ماسه‌اي بر اساس استاندارد آشتو T176 ، نبايد از (35%) كمتر باشد.
جدول دانه‌بندي مصالح اساس
درصد وزني رد شده از الك | نوع دانه‌بندي اندازه الك آشتو M92 | |||||
VI | V | IV | III | II | I | |
- | - | - | - | 100 | 100 | 50 ميليمتر (2 اينچ) |
100 | 100 | 100 | 100 | 95 - 75 | - | 25 ميليمتر (1 اينچ) |
- | - | 100 - 60 | 85 - 50 | 75 - 40 | 65 - 30 | 5/9 ميليمتر ( |
100 - 70 | 100 - 55 | 85 - 50 | 65 - 35 | 60 - 30 | 55 - 25 | 75/4 ميليمتر (شماره 4) |
100 - 55 | 100 - 40 | 70 - 40 | 50 - 25 | 45 - 20 | 40 - 15 | 2 ميليمتر (شماره 10) |
70 - 30 | 50 - 20 | 45 - 25 | 30 - 15 | 30 - 15 | 20 - 8 | 425/0 ميليمتر (شماره 40) |
25 - 8 | 20 - 6 | 20 - 5 | 15 - 5 | 20 – 5 | 8 - 2 | 075/0 ميليمتر (شماره 200) |
ـ در مناطقي كه احتمال يخبندان وجود دارد، مي‌توان درصد مواد گذرنده از الك نمره 200 را براي هريك از دانه‌بنديهاي جدول تقليل داد.
ـ حداقل (50%) مصالح مانده روي الك نمره 4 (75/4 ميليمتر) بايد در يك جبهه شكسته شده باشد (بدون در نظر گرفتن شكستگي طبيعي).
ـ درصد سايش مصالح بر اساس آزمایش لوس‌آنجلس (آشتو T96 )، نبايد از (45%) تجاوز نمايد.
ـ تحمل باربري اشباع شده مصالح (C.B.R) با روش T193 در آزمایشگاه روي نمونه‌هايي كه با تراكم (100%) و به روش T180 انجام ميشود، نبايد از (80%) كمتر باشد.
ـ درجه افت مصالح بر اساس استاندارد آشتو T104 با سولفات سديم پس از 5 نوبت، نبايد از (12%) تجاوز كند.
2- جنس مصالح
در هر پروژه بايد نوع مصالح رودخانه‌اي، كوهي يا مخلوطي از اين دو در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد. قبل از برداشت مصالح از معدن، ابتدا بايد سطح معدن كاملاً پاكسازي شده و از هرگونه مواد اضافي و آلي عاري گردد. به هر حال حمل مصالح به كارگاه توسط پيمانكار پس از حصول اطمينان از انطباق مشخصات مصالح با مشخصات خواسته شده و تأييد دستگاه نظارت صورت خواهد گرفت.
قبل از حمل مصالح بايد به روش آشتو T2 حداقل 25 كيلوگرم از مصالح برداشته شده و آزمایش هاي مندرج در بند الف ـ1 فوق، انجام و دانه‌بندي، حدود آتربرگ و ساير مشخصه‌هاي خواسته شده تعيين گردد.
دانه‌بندي مصالح بايد با يكي از دانه‌بنديهاي خواسته شده مطابقت نمايد. مصالح مصرفي اصولاً بايد از نوع مصالح سخت بوده و از بكارگيري مصالحي كه بر اثر يخ زدن يا گرم كردنهاي متوالي يا مرطوب و خشك شدنهاي پي‌درپي خرد شود، بايد جداً خودداري شود. در اين خصوص رعايت ويژگيهاي مندرج در فصل دوم اين نشريه الزامي است.
3- روش اجرا
قشري كه اساس روي آن ريخته ميشود، بايد قبل از پخش كاملاً كوبيده و آماده شود و رقوم آن با نيمرخهاي طولي و عرضي و نقشه‌هاي اجرايي كاملاً مطابقت نمايد. مصالح اساس بايد به گونه‌اي همگن و يكنواخت به نحوي در بستر خيابان پخش گردد كه پس از كوبيدن و اتمام كار نيازي به كسر يا اضافه كردن مصالح نباشد. حداكثر ضخامت هر لايه پس از اتمام عمليات، نبايد از 15 سانتيمتر تجاوز نمايد. ضخامت كل لايه‌ها بايد به لايه‌هاي مساوي تقسيم شود، به طوري كه ضخامت هر لايه از 15 سانتيمتر تجاوز ننمايد. در محلهايي كه دسترسي براي ماشين‌آلات مشكل باشد، با نظر دستگاه نظارت مي‌توان پخش مصالح را با دست انجام داد. رطوبت مصالح بايد كاملاً يكنواخت باشد، بدين منظور آبپاشي، بايد به وسيله تانكر با فشار و آبدهي يكنواخت صورت گيرد، تا رطوبت بهينه براي تراكم حاصل شود. ميزان رواداري رطوبت بهينه، (5/1±%) مي‌باشد. عمل كوبيدن ابتدا بايد به وسيله غلتكهاي استاتيكي، آغاز و با غلتكهاي لرزشي ادامه يابد. وزن و نوع غلتكها در هر پروژه با نظر دستگاه نظارت تعيين خواهد شد. وزن غلتكها بايد به نحوي باشد كه سبب خرد شدن مصالح نگردد. عمليات كوبيدن از نوار كنار، شروع و به سمت محور ادامه مي‌يابد، در محل قوسها عمل كوبيدن از داخل قوس يا از پايين‌ترين نقطه، شروع و به بلندترين نقطه ختم ميشود. عمل غلتك‌زني بايد آنقدر ادامه يابد تا لايه‌اي كوبيده و منسجم به دست آيد. در صورتي كه پس از اتمام عمليات غلتك‌زني، تراكم نسبي كمتر از ميزان خواسته شده باشد، بايد لايه كوبيده شده، شخم‌زني و سپس با آبپاشي و غلتك‌زني مجدد، تراكم نسبي خواسته شده تأمين شود. ضخامت هر لايه نبايد كمتر از 2 برابر قطر بزرگترين دانه مصالح مصرفي باشد.
4- كنترل كيفيت
رعايت نكات زير در كنترل كيفيت مصالح و روش اجرا الزامي است:
ـ تراكم مناسب و رطوبت نظير آن به روش T180 استاندارد آشتو در آزمایشگاه تعيين ميشود. رواداري رطوبت بهينه، نبايد از (5/1±%) تجاوز نمايد.
ـ قبل از آبپاشي و كوبيدن از هر 1500 مترمكعب، يك نمونه 25 كيلوگرمي برداشته و براي آزمایشهاي دانه‌بندي، حدود آتربرگ و تعيين ميزان تراكم و رطوبت بهينه به شرح بند الف ـ1 فوق مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
ـ به هنگام اجرا، لايه‌هاي كوبيده شده هر قشر روزانه به قسمتهاي 150 تا 200 متري در هر خط عبور، تقسيم و در هر قسمت يك آزمایش دانسيته درجا طبق روش آشتو T191 انجام مي‌گردد. تراكم به دست آمده، نبايد كمتر از (100%) تراكم ماكزيممي باشد كه طبق روش آشتو T180 در آزمایش گاه به دست مي‌آيد.
ـ آزمایش T180 بايد در هر 1000 متر و در هر خط عبور يك بار در آزمایشگاه انجام شود. در صورتي كه تراكم به دست آمده كمتر از حد مجاز باشد، بايد لايه كوبيده شده را شخم زده، با آبپاشي و غلتك‌زني مجدداً كوبيد تا تراكم موردنظر حاصل شود.
ـ رقوم سطح تمام شده قشر اساس، نبايد بيش از 5/1 سانتيمتر با آنچه در نقشه‌ها ذكر شده تفاوت داشته باشد. شيبهاي طولي و عرضي قشر اساس كوبيده شده، بايد با نقشه‌هاي اجرايي مطابقت نمايد ناهمواريهاي سطح در جهات مختلف با شمشه 4 متري، نبايد از 5/1 سانتيمتر تجاوز نمايد.
ب: اساس ماكادامي
مصالح لازم براي اساس ماكادامي از سنگ كوهي يا سنگ رودخانه شكسته تأمين ميشود. پس از پخش مصالح روي قشر آماده شده سطح راه برابر ابعاد، اندازه‌ها و ضخامتهاي خواسته شده، مصالح ريزدانه روي آن، پخش و سپس عمل كوبيدن به روشهاي خشك يا مرطوب به شرح مندرجات اين بخش انجام خواهد شد.
1- دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه
دانه‌بندي مصالح درشت‌دانه مطابق استاندارد آشتو T-27 ، بايد با يكي از دانه‌بنديهاي مندرج در جدول زیر مطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي مصالح اساس ماكادامي
درصد وزني رد شده از الك | نوع دانه‌بندي اندازه الكها مطابق آشتو M92 | |
دانه‌بندي نوع II | دانه‌بندي نوع I | |
- | 100 | الك 75 ميليمتر (3 اينچ) |
100 | 100 - 90 | الك 63 ميليمتر ( |
100 - 90 | 70 - 35 | الك 50 ميليمتر (2 اينچ) |
70 - 35 | 15 - 0 | الك 38 ميليمتر ( |
15 - 0 | - | الك 25 ميليمتر (1 اينچ) |
- | 5 - 0 | الك 19 ميليمتر ( |
5 - 0 | - | الك 5/12 ميليمتر ( |
علاوه بر رعايت دانه‌بندي، رعايت مشخصات زير نيز در مورد مصالح به كار گرفته شده الزامي است:
ـ دانه‌هاي سست، سبك‌وزن، شكننده، پولكي و سوزني موجود در مصالح درشت‌دانه، نبايستي از (8%) تجاوز نمايد. درصد دانه‌هاي پولكي و سوزني بر اساس BS63 تعيين ميشود.
ـ حداقل (75%) وزني مصالح رودخانه‌اي شكسته شده مانده روي الك نمره 4 (75/4 ميليمتر)، بايد در دو جبهه يا بيشتر شكسته شده باشند، اين شكستگي شامل شكستگيهاي طبيعي نيست.
ـ درصد افت وزني بعد از پنج نوبت با آزمایش سولفات سديم، نبايد از (12%) به روش آشتو T104 تجاوز نمايد.
ـ مصالح درشت‌دانه بايد با سنگ‌شكنهاي چكشي يا مخروطي تهيه شود. كاربرد سنگ‌شكنهاي فكي، به هيچوجه مجاز نيست.
2- مصالح ريزدانه
مصالح ريزدانه كه به منظور پر كردن فضاي خالي قشر اساس ماكادامي به كار مي‌رود، پس از ريختن مصالح درشت‌دانه مصرف ميشود. مصالح ريزدانه شامل ماسه طبيعي، ماسه شكسته يا مخلوطي از اين دو است، دانه‌بندي اين مصالح، بايد با مندرجات جدول زیرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي مصالح ريزدانه
درصد وزني رد شده از الك | اندازه الك (آشتو M92 ) |
100 | الك 5/9 ميليمتر ( |
100 – 85 | الك 75/4 ميليمتر (شماره 4) |
30 - 10 | الك 15/0 ميليمتر (شماره 100) |
حدود آتربرگ شامل حد رواني ودامنه خميري به روش آشتو T91 ،T90 وT89 ، به ترتيب نبايد از (25%) و (6%) تجاوز نمايد.
ـ ارزش ماسه‌اي مصالح ريزدانه كه مطابق آزمایش استاندارد T176 آشتو اندازه‌گيري ميشود، نبايد از (30%) كمتر باشد.
3- روش اجرا
پخش مصالح بايد توسط پخش‌كننده‌هاي مكانيكي يا ديگر وسايل مناسب مورد تأييد دستگاه نظارت انجام شود. عمل پخش مصالح بايد يكنواخت، منظم و بدون در هم پاشيدگي صورت گيرد. سطح قشر اساس بعد از سه يا چهار نوبت عبور غلتك استاتيك، بايد كاملاً يكنواخت و مسطح باشد. در غير اين صورت، بايد پستي و بلنديها را با اضافه نمودن يا برداشتن مصالح به نحوي اصلاح نمود كه ناهمواري با شمشه 4 متري از 5/1 سانتيمتر تجاوز ننمايد. حداقل ضخامت قشر اساس ماكادامي پس از كوبيدن، 25/1 برابر قطر بزرگترين دانه‌ها و حداكثر ضخامت قشر اساس ماكادامي پس از كوبيدن، 2 برابر قطر بزرگترين دانه‌هاست. در صورت تأييد دستگاه نظارت ضخامت هر لايه كوبيده شده را مي‌توان تا 5/2 برابر قطر حداكثر دانه درشت افزايش داد. ماسه‌پاشي و پخش مصالح ريزدانه، بايد حتي‌الامكان همزمان با پخش لايه اصلي ماكادام باشد و در هرصورت پخش مصالح سنگي، نبايد با عمليات ماسه‌پاشي و غلتك‌زني بيش از 2000 متر فاصله داشته باشد. كوبيدن قشر ماكادام با غلتكهاي استاتيك و غلتكهاي لرزشي و استاتيكي مي‌تواند صورت گيرد. در صورتي كه تنها از غلتك استاتيك استفاده شود، وزن غلتك بايد حداقل 10 تن اختيار شود. عمليات كوبيدن از كناره مسير به سمت محور و در قوسها از داخل به خارج قوس انجام ميشود. هنگام غلتك‌زني در هر عبور، بايد نيمي از معبر قبلي غلتك‌زني شود و عمل غلتك‌زني تا تراكم موردنظر و قفل و بست شدن كامل دانه‌هاي سنگي و به حداقل رسيدن فضاي خالي آنها ادامه يابد. در هر صورت قشر ماكادام، نبايد زير عبور غلتك، خزش و حركت داشته باشد. در صورت استفاده از غلتكهاي لرزشي، پس از غلتك‌زني و تأمين قفل و بست كامل بين دانه‌ها، بايد با غلتك سه چرخ تا حصول تراكم خواسته شده، عمليات ادامه يابد. پس از اجراي كامل قشر ماكادام و به منظور پر كردن فضاهاي خالي با ماسه مطابق مشخصات و دانه‌بندي ذكر شده در اين بخش، بايد ماسه در طول شانه مسير پخش شود. ماسه‌پاشي با پخش‌كننده‌هاي مكانيكي يا وسايل دستي مورد تأييد در لايه‌هاي نازك در سطح مسير، انجام و عمل غلتك‌زني با غلتكهاي استاتيك تا جايي ادامه مي‌يابد كه فضاي خالي بين دانه‌هاي ماكادام كاملاً با ماسه پر شود. اين عمل آنقدر ادامه مي‌يابد تا محلي براي نفوذ ماسه وجود نداشته و قشري از اساس محكم حاصل شود. در صورت به كار بردن غلتكهاي لرزشي براي كوبيدن ماسه، عمل پخش بايد در سه مرحله، مرحله اول (50%) ماسه و در مراحل دوم و سوم هر بار (25%) ماسه، پخش و كوبيده شود و خاتمه عمل با غلتك استاتيك صورت گيرد.
بسته به دستورات دستگاه نظارت و مندرجات مشخصات فني خصوصي، عمل كوبيدن به صورت خشك[8] يا مرطوب[9] صورت مي‌گيرد. در صورتي كه كوبيدن با روش آبپاشي موردنظر باشد، بلافاصله بعد از پر شدن فضاي خالي با ماسه، بايد همزمان آبپاشي و غلتك‌زني ادامه يابد.
4- كنترل كيفيت
رعايت نكات زير در كنترل كيفيت مصالح و اجراي كار الزامي است:
ـ رقوم، اندازه و ضخامت لايه‌ها، بايد بر اساس نقشه‌هاي اجرايي و مشخصات فني خصوصي و مندرجات اين بخش باشد.
ـ تعيين ميزان تراكم بر اساس آزمایش بارگذاري (روش T222 آشتو) به منظور تعيين مدول الاستيسيته با صفحه‌اي به قطر 12 اينچ براي حداقل يك آزمایش در هر 2000 مترمربع سطح كار انجام ميشود. ميزان مدول الاستيسيته بر اساس روش فوق، نبايد از 25000 كيلوگرم بر سانتيمترمربع كمتر باشد.
ـ نيمرخهاي عرضي و طولي خيابان، بايد مطابق با نقشه‌هاي اجرايي و دستورات دستگاه نظارت، تنظيم و اجرا شود، اختلاف اين رقومها در اجرا، نبايد از 5/1± سانتيمتر تجاوز نمايد. ميزان ناهمواري در جهات عمود و موازي محور با شمشه 4 متري، نبايد از 5/1 سانتيمتر بيشتر باشد.
پ: ساير روشها
بسته به موقعيت پروژه در صورت استفاده از ساير روشها براي اجراي قشر اساس، بايد مشخصات آنها در مشخصات فني خصوصي ذكر گردد. در صورت استفاده از قشر اساس سيماني، بتني يا قيري، بايد از مندرجات مربوط در نشريه شماره 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول)“ استفاده شود.
آسفالت
آسفالت به آن دسته از مخلوطهاي قير و مصالح سنگي انتخابي اطلاق ميشود كه براي روسازي سطح خيابانها و پياده‌روها به منظور پوشش و محافظت روسازي در مقابل عوامل جوي و جلوگيري از فرسايش سطح آنها مورد استفاده واقع مي‌شوند. بسته به نوع و دانه‌بندي مصالح مصرفي، نوع قير، روش حمل، ريختن، عمل آوردن و نهايتاً درجه مرغوبيت، آسفالت داراي انواع مختلفي به شرح زير است:
الف: آسفالت سرد[10]
آسفالت سرد به مخلوطي از مصالح سنگي و قير مخلوط يا امولسيون قيري اطلاق ميشود كه اختلاط مصالح آن در حرارت محيط صورت مي‌گيرد. در بعضي موارد و بسته به تأييد دستگاه نظارت، قبل از عمل اختلاط قير مورد مصرف، گرم شده، ولي مصالح سنگي حرارت داده نمي‌شود. تهيه آسفالت سرد به دو صورت با دانه‌بندي پيوسته يا دانه‌بندي باز (غير پيوسته) صورت مي‌گيرد. اين نوع آسفالت براي راههاي با ترافيك سنگين مورد عمل نبوده و براي خيابانهاي كم تردد و پياده‌روها توصيه ميشود، بسته به نحوه اختلاط مصالح قير دو نوع آسفالت سرد ساخته ميشود:
ـ آسفالت سرد پيش‌ساخته[11]
در اين روش مصالح سنگي و قير در حرارت محيط و در كارخانه آسفالت مخلوط مي‌شوند.
ـ آسفالت سرد رد ميكس[12]
در اين روش مصالح سنگي در كنار خيابان، ريسه و قير مناسب روي آن پاشيده ميشود و عمل اختلاط در سطح خيابان صورت مي‌گيرد.
تهيه مصالح و دانه‌بندي آن، نحوه اختلاط، پخش و اجراي هريك از دو روش فوق، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي و مطالب ذيل اين بخش باشد.
1- آسفالت سرد پيش‌ساخته
اين نوع آسفالت از اختلاط مصالح سنگي با قيرهاي مخلوط يا امولسيون قيري در كارخانه توليد ميشود.
1-1- مصالح سنگي
مصالح سنگي مصرفي بايد از نوع مصالح سنگي مرغوب بوده و از شن و ماسه شكسته يا سنگ كوهي تهيه شود. اين مصالح بايد كاملاً تميز و عاري از هرگونه آلودگي و مواد زائد آلي و گياهي بوده و از نوع مصالح سخت و مقاوم باشد و كيفيت آن بر اساس مندرجات اين بخش به تأييد دستگاه نظارت برسد. دانه‌بندي مصالح بايد با مشخصات جدول زیرمطابقت نمايد.
جدول دانه‌بندي مصالح آسفالت سرد پيش‌ساخته
0/19 ميليمتر | 5/12 ميليمتر | 5/9 ميليمتر | اندازه ماكزيمم اسمي مصالح |
III | II | I | شماره دانه‌بندي |
درصد رد شده وزني از الك | شرح اندازه الك مطابق آشتو M92 | ||
100 | - | - | 0/25 ميليمتر (1 اينچ) |
100 - 90 | 100 | - | 0/19 ميليمتر ( |
- | 100 - 90 | 100 | 5/12 ميليمتر ( |
80 - 60 | - | 100 - 90 | 5/9 ميليمتر ( |
65 - 35 | 70 - 45 | 80 - 60 | 75/4 ميليمتر (شماره 4) |
50 - 20 | 55 - 25 | 65 - 35 | 36/2 ميليمتر (شماره 8) |
20 - 3 | 20 - 5 | 25 - 6 | 30/0 ميليمتر (شماره 50) |
8 - 2 | 9 - 2 | 10 - 2 | 075/0 ميليمتر (شماره 200) |
مصالح مورد مصرف بايد داراي ويژگيهاي زير نيز باشد:
ـ دامنه خميري مصالح مانده روي الك نمره 40، نبايد از (6%) بيشتر باشد و حداقل (65%) مصالح سنگي مانده روي الك نمره 4، بايد در يك جبهه (به غير از شكستگي طبيعي) شكسته باشد.
ـ ارزش ماسه‌اي مصالح مصرفي بر اساس روش آشتو T176 نبايد كمتر از (30%) باشد و افت وزني مصالح با آزمایش آشتو T104-76 با سولفات سديم پس از 5 بار، نبايد از (9%) تجاوز نمايد.
ـ ضريب سايش به روش آزمایش لوس‌آنجلس در 500 دور آزمایش ، نبايد از (40%) بر اساس آزمایش آشتو T96 بيشتر باشد.
منبع
www.mahdihashemi.blogfa.com
نشريه 55 مشخصات فني عمومي کارهاي ساختماني
مهندسي عمران در east structure
پایان قسمت اول
ادامه دارد.....
0 نظرات:
ارسال یک نظر